De Sint-Laurentiuskerk van Hamont bezit een uniek kunstwerk: een koorkapsluiting uit ca. 1300.
Bij uitzonderlijke feesten en processies droeg de pastoor boven zijn liturgisch gewaad een zware mantel of koorkap. Deze werd gesloten aan de borstzijde met een metalen gesp. In sommige gevallen was deze gesp bijzonder versierd. Een dergelijke en zeer oude gesp bleef bewaard in de Sint-Laurentiuskerk van Hamont.
Op 28 december 2000 slaagde de kerkfabriek Sint-Laurentius uit Hamont erin om dit belangrijk stuk uit het Limburgs kunstpatrimonium weer naar Hamont te halen, want de koorkapsluiting werd in 1889 in bruikleen afgestaan aan het Diocesaan Museum te Luik.
Sinds zijn opname in de permanente tentoonstelling van dat museum, genoot het kunstwerk veel nationale en internationale belangstelling Koorkapsluitingen zijn immers zeldzaam bewaarde stukken uit het Middeleeuws kerkelijke kunstpatrimonium.
Kunstwerk in koper
De Hamontse koorkapsluiting is van gegoten en geciseleerd verguld koper. Zij heeft de vorm van een vierpas (doorsnede ca 16 cm) met toegespitste lobben. De koorkapsluiting werd vermoedelijk in de loop van de 19de eeuw omgevormd tot een paxtafel door het aanbrengen van een handvat. De buitenrand is versierd met zgn. wolventanden.
In de vierpas is de Kruisiging van Christus uitgebeeld. Aan het Kruis staan Maria en de apostel Johannes (met het Boek); links staat de apostel Petrus (met de sleutel) op een console en in rechts de apostel Paulus (met het zwaard) eveneens op een console. Alle personages zijn apart gegoten en op de vierpas aangebracht.
Het geheel is vroeg-gotisch. Daarop wijst de vorm maar ook de gracieuze uitbeelding van Maria en de drie apostelen Johannes, Petrus en Paulus. De typische plooienval van hun gewaad en de opvallende S-houding van elk van deze figuren zijn duidelijke kenmerken. Ook de florale achtergrond is verfijnd.
Nochtans zijn er nog Romaanse stijlvormen aanwezig.
Italiaanse invloed
Zeer merkwaardig is de uitbeelding van Christus aan het Kruis. Dit beeld is nog Romaans: Christus kijkt met neergebogen hoofd in frontale richting, de armen zijn hoog en wijd opgeheven, de handen zijn zeer groot weergegeven, de voeten zijn naast elkaar geplaatst. Christus draagt een lange tuniek met volle mouwen, een vrij zeldzaam motief. Onmiddellijk herkent men in deze uitbeelding de beroemde Volto Santo van Lucca (It.), een 11de eeuws beeld dat door een Lombardische kunstenaar werd gefabriceerd.
J.Timmers, een bekende kunstcriticus uit Maastricht, veronderstelt dat de koorkapsluiting gemaakt is in opdracht van een geestelijke die op zijn pelgrimstocht naar Rome het heiligdom van Lucca had bezocht. Nog volgens Timmers is de plaatsing van de apostelen Petrus en Paulus op consoles in de hoeken van de koorkapsluiting een duidelijke verwijzing naar de Sint-Pieters en Paulusbasiliek. Rome was immers het eindpunt van de pelgrimage en Lucca was een belangrijke halte op deze route. In elk geval is de plaatsing van deze apostelen op consoles merkwaardig. Timmers dateert het werk rond 1300.
Toeval of niet, in Hamont was er ca. 1300 een Italiaanse bankier gevestigd!
Kortom, door de uitzonderlijke waarde van dit kunstwerk, dat reeds lange tijd geen functie meer heeft in de liturgie werd door het kerkbestuur van Hamont besloten om de koorkapsluiting in de voormalige doopkapel permanent tentoon te stellen, waar sedert 1996 ook de oude beeldenschat uit de 13de tot 16de eeuw beveiligd werd opgesteld.
In deze ruimte is vóór het oudste beeld van de Sedes Sapientiae (H. Maria met Kind) een arduinensokkel met glazen koepel aangebracht, waarin de koorkap volledig tot zijn recht komt.
