Godfried von Bocholz., Herr zu Grevenbroch.
Er bestaat nog steeds een grote verwarring wanneer men spreekt over het kasteel Grevenbroek. Bijna iedereen denkt dan dat het gaat over het kasteel aan Catharinadal (huidige eigenaar Peter Gilis). Neen dat kasteel heet officieel Genenbroek.
Het oude kasteel Grevenbroek lag ten noorden van de Tomp en is vandaag eigendom van een Achelse familie, die de intentie hebben om het zeer goed te beheren, zowel het natuurlandschap als het erfgoed.
De site van het zogenaamde ‘Sloot’ of het oude kasteel van Grevenbroek heeft een zeer belangrijke historische waarde niet alleen voor de lokale geschiedenis van Hamont-Achel, maar ook voor het prinsbisdom Luik, waartoe de huidige provincie Limburg tot 1800 hoorde.
De site is wellicht vanaf de vroege 13de eeuw bewoond door de adellijke familie van Boxtel die voor de oorspronkelijke eigenaar, het kapittel van Sint-Servaas uit Maastricht de voogdijschap over de heerlijkheid ‘Grevenbroek’ uitoefende.
In de historische bronnen wordt hierbij verwezen naar het ‘oud huis van Boxtel’. Door een grensconflict tussen Achel en Neerpelt in 1401 werd dit kasteel door de prinsbisschop van Luik vernield.
In het begin van de 14de eeuw werd op dezelfde plaats door de familie ‘Van Grevenbroek’ een nieuw en groots kasteelcomplex opgericht volgens de mode van die tijd. In grote lijnen bestond dit complex uit twee vierkanten omgeven door water: het neerhof omvatte boerderijgebouwen en de woning van de rentmeester; het opperhof bestond uit de kasteelwoning zelf.
Grevenroek op de kaart van Ferraris 1773
Merkwaardig aan de Achelse variant is de dubbele gracht rond de kasteelsite. Alle historische bronnen wijzen er duidelijk op dat hierdoor het kasteel Grevenbroek in de Middeleeuwen haast oninneembaar was. Door familietwisten en veelvuldige verkoop vanaf de 16de eeuw geraakte het groot kasteelcomplex in verval en bleek restauratie financieel onhaalbaar, ook na 1586 toen de prinsbisschop van Luik zelf het goed gekocht had. Vanaf 1586 werd Grevenbroek bewoond door de drossaard van Pelt-Grevenbroek of zijn vervanger of nog de rentmeester van de prinsbisschop. In 1702 tenslotte werd het kasteel door de geallieerde troepen van Engeland, Holland en Pruisen met de grond gelijk gemaakt omdat het door de vijand Frankrijk als uitvalsbasis voor militaire acties in de streek gebruikt werd.
De site van het Sloot heeft dus een ongemeen rijke historische achtergrond
Geofysish onderzoek op de site
De site vandaag
Van het oude kasteelcomplex rest niets dan grondverhevenheden en enkele oppervlakkige reconstructies (torenfundament in steen en poortingang in aarde). In de jaren 1950-60 werden door enkele vrijwilligers o.l.v. A. Claassen opgravingen uitgevoerd. Deze zijn echter slecht gedocumenteerd. In 2020-21 voerde de UGent o.l.v. prof Desmedt een geofysisch onderzoek uit, waarbij de ondergrond duidelijker in beeld werd gebracht. Terzelfdertijd voerde de lokale historicus Van de Sijpe een uitgebreid historisch onderzoek uit dat als basis diende voor het uiteindelijke beschermingsbesluit. De site is eveneens beschermd als natuurgebied.