Genenbroek

Slechte naamskeuze
Door ongelukkige omstandigheden heeft de huidige eigenaar van het kasteelcomplex Genenbroek in 1992 Grevenbroek gekozen als nieuwe naam voor zijn kasteel: een historische flater.
Omwille van zakelijke redenen kan de eigenaar deze naam niet meer aanpassen. Jammer, want het zorgt voortdurend voor verwarring.
Grevenbroek is de naam voor het 15de eeuws kasteel dat zo’n 500 m ten westen van de Tomp lag. Vandaag zijn er slechts enkele onbeduidende resten van bewaard gebleven.
Grevenbroek is ook de middeleeuwse naam van het gebied gevormd door de huidige gemeenten Hamont, Achel en Sint-Huibrechts-Lille. Dat gebied, ook wel heerlijkheid genoemd, ontstond als kerkelijk domein, beheerd door het kapittel van Sint-Servaas uit Maastricht. Vanaf 1338 werd dit gebied eigendom van een adellijke heer, die zich even na de aankoop van dit gebied heer van Grevenboek ging noemen. Vanaf 1380 gingen de nieuwe eigenaars van Arkel zich zelfs gewoon met de nieuwe familienaam van Grevenbroek noemen.

Een oude site in Achel-Centrum
Vermoedelijk vóór de 15de eeuw was Genenbroek het domein van de rentmeester van het kapittel van Sint-Servaas uit Maastricht.
In 1308 verloor het kapittel van Sint-Servaas immers haar voornaamste eigendomsrechten ten voordele van de nieuwe heer, maar zij behield een aantal financiële rechten die door een rentmeester behartigd werden.
Vanaf de 15de eeuw was Genenbroek in handen van de heren van Grevenbroek. Het kapittel had geen enkel recht meer in Grevenbroek behalve het benoemingsrecht van de pastoors van Achel en Lille en hiervoor was geen residerende rentmeester meer nodig.
Een stuk van deze eigendom werd door de heer van Grevenbroek in 1432 afgestaan voor de oprichting van het nonnenklooster ‘Catharinadal’. Wat met de woning van de rentmeester werd gedaan vernemen we niet. Wellicht bleef het in particuliere handen
In de loop van de 15de tot 18de eeuw bleef de woning Genenbroek in privé-bezit . De familie die er woonde droeg dan ook de familienaam van de Broek (Latijnse variant : a Palude) of T’Ghenenbroeck.

In het archief van Catharinadal bleef een akte uit 1452 bewaard betreffende een overeenkomst tussen het klooster en de eigenaar van Genenbroek, Robrecht vanden Broeck over een waterloop tussen beide eigendommen gelegen (Den peijss tusschen tcloester en thuijss tgenenbroeck van den waeterloep in die slipstraet).

Een andere oorkonde uit 1496, bewaard in het rijksarchief te Hasselt beschrijft het complex als volgt : quondam mansus dictus den hoff tot ghenenbroeck. Genenbroek was dus een boerderijcomplex (= mansus of hofstede).

 

In 1741 werd het korte tijd eigendom van de eremieten van de Achelse Kluis. Misschien wenste het eremietenklooster te verhuizen naar het centrum van het dorp. De overste Dinghens bouwde op Genenbroek een groot stenen huis, dat ongetwijfeld de basis is geworden van het huidig kasteelcomplex. Maar uiteindelijk bleven de eremieten in de Kluis en verkochten zij Genenbroek opnieuw

In 1747 kwam Genenbroek in handen van de Luikse adellijke familie de Hubens en via vererving in 1804 naar de familie de Leonardts.
De Hubens verbouwde of vergrootte deze eigendom en legde ook een eigentijds Frans park aan, dat mooi op de Ferrariskaart aangeduid wordt.


Het geheel was passend voor zijn levensstijl als ‘nouveau-riche’ in het prinsbisdom Luik. Vóór 1790 bestond de eigendom uit twee delen: een woonhuis en een brouwhuis met aanliggende dienstgebouwen.

In 1835 kocht de rijke Hasseltse rentenierster Wauters- de Sallez deze eigendom.
Na haar dood kocht graaf de Theux de Meylandt, Belgisch minister, in 1852 het kasteel. Hij transformeerde het kasteel in de jaren 1880-1885 tot het ‘sprookjesachtig’ geheel dat het tot op heden uitmaakt.
De laatste adellijke eigenaar Cornet de Peissant, gehuwd met de dochter van graaf de Theux, moest om financiële redenen zijn eigendommen in Achel verkopen.

Tussen 1935 en 1992 werd het kasteel bewoond door de paters van de orde van de kruisheren, met het moederklooster in Diest.
Sedert 1992 is het kasteel Genenbroek in handen van een Nederlandse ondernemer, die er o.m. een restaurant en golfbaan uitbaat.

 

Het kasteel

Het park

Bronnen
(fotografische documentatie)
Van de Sijpe L. en Peeters A., Millenniumboek Hamont-Achel, Hamont-Achel 1999

Pauwels D., Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, 19n² Provincie Limburg Kanton Neerpelt, Turnhout 2005, pp. 108-109
Schuurmans M., Bijdragen tot de geschiedenis van Genenbroek, in Grevenbroeker Echo’s nrs. 9-12, 14-15, 18, 27 (1994-1999), passim
Schuurmans M., Kasteel Grevenbroek, Hamont-Achel 1997, 12 pp.