Het ursulinenklooster te Hamont 1839
Complex van het ursulinenklooster, beschermd door Monumenten & Landschappen in 1994: kapel met volledige onderbouw, gebouwd 1913-1914,1919 door P.H. Cuypers
Uitzonderlijke historische waarde
Het ursulinenklooster te Hamont werd in 1839 als tweede vestiging in Limburg van de congregatie van Tildonk opgericht. Van meet af aan kreeg het klooster een toenemende taak in het lokaal onderwijs: eerst werd de uitbouw van een pensionaat gerealiseerd, dan de lagere school en tenslotte de kleuterschool.
Zoals gewoonlijk bij dergelijke onderwijscongregaties werd er in de tweede helft van de 19e en eerst helft van de 20e eeuw constant gebouwd om aan de noden van het onderwijs te beantwoorden. De meeste kloosters stapelen daarom verschillende bouwentiteiten op, met evenveel stijlverschillen.
In Hamont werd het kloostercomplex in drie grote fasen uitgevoerd: de eerste bouw in 1839-1840; de bouwperiode 1869-1873 en de bouwperiode 1899-1904. Uit deze laatste bouwperiode dateert het apart gebouw met de pianokamertjes (gebouwd in 1904), de Calvarieberg (1900) en de zgn. Engelse tuin.
De architect van dit onderdeel is Jorna uit Roermond, een architect die in de neogotische Roermondse architectuurstijl was grootgebracht, waartoe ook
P. Cuypers, de onbetwiste grootmeester behoorde. De aanneming gebeurde door het bedrijf Janssen dat vanuit Maasbracht juist verhuisd was naar Neerpelt.
Het grootste gedeelte van het klooster ging door een grote brand in 1958 verloren.
Maar het uitzonderlijk geheel van pianokamertjes, calvarieberg en Engelse tuin, samen met de kapel bleef tot op vandaag bewaard en verdient o.i. een volledig behoud, zeker in het kader van toekomstige belangrijke verbouwingswerken in de onmiddellijke omgeving.
De kloosterkapel is (kunst)historisch het belangrijkste gebouw van Hamont-Achel.
Het werd gebouwd door de beroemde grondlegger van de neogotiek in de Nederlanden, Pierre J. Cuypers uit Amsterdam. Niet alleen de ruwbouw en het ontwerp van de (glas)ramen is van zijn hand, maar ook de totale inrichting van de kapel, wat uiteindelijk een unicum is.
Het totaalconcept werd bovendien gemaakt door de 80-jarige Pierre Cuypers die alle ervaring van zijn rijke carrière in dit project kon realiseren. Toch zijn er enkele toegevingen aan de smaak van de toenmalige kloosterleiding en aan de omstandigheden van het gebouwencomplex. De grote eenheid van bouwstructuur en interieurafwerking bezorgt dit monument nationale, zelfs internationale betekenis.
De sociale functie van de te beschermen monumentjes was groot: in de pianokamertjes genoten de pensionaires en later ook de muzikanten van Hamont een bijzondere vorm van culturele ontwikkeling, lang voor de oprichting van de moderne muziekscholen.
De Calvarieberg was dé ontmoetingsplaats voor de schoolgaande vrouwelijke jeugd en werd steevast als fotogenieke achtergrond gebruikt voor alle mogelijke gebeurtenissen.
De kloosterkapel was de religieuze maar ook sociale ontmoetingsplaats van duizenden pensionaires, lagere schoolmeisjes, zusters en vele bezoekers.